Afwijkende mondgewoonten of afwijkend mondgedrag zijn gewoontehandelingen of bewegingen die negatief zijn voor het spreken, de ontwikkeling van het gebit en de gezondheid. De volgende gewoonten vallen hieronder:
De gewoonte om de lippen in rust niet te sluiten, waardoor er door de mond geademd wordt. Dit heeft als gevolg dat de mond uitdroogt, waardoor er minder geslikt hoeft te worden. De buis van Eustachius (verbinding neusholte-oor) wordt te weinig geopend waardoor er oorontstekingen en andere gezondheidsproblemen ontstaan.
De tong wordt tegen of tussen de tanden geperst aan de voorkant of zijkant van het gebit. De tong ligt vaak laag in de mond. Hierdoor ontstaat scheefstand van het gebit. Ook tijdens het spreken kan de tong dan naar voren komen; slissen.
Dit veroorzaakt scheefgroei van het gebit en de kaak. Tevens hebben kinderen een grotere kans op slappe mond motoriek waardoor afwijkend slikken kan optreden.
De behandeling is gericht op het herstellen van het evenwicht in de spieren rondom het mondgebied. Er worden oefeningen gedaan om de lip- en tongpspieren te versterken, zodat de juiste tongpositie en neusademing kunnen worden aangeleerd.
De laatste tijd wordt de logopedische behandeling van afwijkend mondgedrag bekender, er is een goede samenwerking tussen logopedist en orthodontist en/of tandarts. Logopedie ondersteunt een goede ontwikkeling van het gebit en de orthodontische behandeling.